กรณีศึกษา การปรับตัวของนครชัยแอร์

ถ้าต้องเดินทางจาก กรุงเทพฯ ไป ขอนแก่นหรือเชียงใหม่ เราจะใช้วิธีอะไร?
ขับรถไปเอง นั่งเครื่องบิน นั่งรถไฟ หรือนั่งรถทัวร์
แน่นอนว่าถ้าเป็นสมัยก่อน รถทัวร์กับรถไฟจะเป็นตัวเลือกแรกๆ แต่สมัยนี้คงไม่ใช่

การแข่งขันอันดุเดือดของสายการบินโลว์คอสต์ ซึ่งขยันออกโปรโมชัน และจำใจหั่นราคาตั๋ว
เพื่อให้สามารถแข่งขันกับคู่แข่งได้ จนราคาตั๋วถูกกว่าเมื่อก่อนหลายเท่า

ซึ่งสโลแกน ใครๆ ก็บินได้ เป็นดั่งของขวัญให้ใครหลายๆ คน แต่กลับกลายเป็นฝันร้ายของธุรกิจรถทัวร์..

ทุกวันนี้ บางช่วงเวลา ค่าตั๋วของสายการบินโลว์คอสต์ จะสูงกว่ารถทัวร์ไม่มาก

แต่ส่วนต่างราคาที่ได้กลับมาคือ การประหยัดเวลาในการเดินทาง และยิ่งถ้าต้องเดินทางไกลๆ แล้ว ก็ไม่ต้องทนเหนื่อยล้าจากการนั่งนานๆ

ซึ่งผลประโยชน์แฝงเหล่านี้ ทำให้หลายคนต่างมองว่าคุ้มค่ากับเงินที่เสียเพิ่มไป

ธุรกิจรถทัวร์จึงไม่ได้แข่งกันเอง แต่ต้องตั้งรับหลายศึก ทั้งสายการบินโลว์คอสต์
รถไฟที่มีค่าบริการเทียบเท่ากัน
หรือแม้แต่รถตู้ที่เข้ามาแย่งผู้โดยสารที่ต้องการเดินทางไปจังหวัดใกล้ๆ

ผลลัพธ์ก็อย่างที่รู้กัน
ในช่วงที่ผ่านมา ภาพรวมอุตสาหกรรมรถทัวร์อยู่ในช่วงขาลง ผู้ประกอบการหลายเจ้าประสบกับรายได้ที่ลดลง และบางรายเกิดภาวะขาดทุนสะสม อันเนื่องจากแนวโน้มผู้โดยสารที่ลดลง

ยกตัวอย่างเช่น บริษัท ขนส่ง จำกัด หรือ บขส.
ปี 2560 มีรายได้ 3,372 ล้านบาท
ปี 2561 มีรายได้ 3,224 ล้านบาท หรือลดลง 4%

และจากกำไรที่ 16 ล้านบาท
พลิกมาเป็นขาดทุน 181 ล้านบาท
เนื่องต้นทุนต่างๆ เพิ่มขึ้น สวนทางกลับรายได้ที่ลดลง

ส่วนจำนวนผู้ใช้บริการรถ บขส.
ปี 2556 มีผู้ใช้บริการรถ 9.6 ล้านคน
แต่ปี 2561 มีผู้ใช้บริการรถไม่ถึง 6 ล้านคน

และแน่นอนว่า ผู้ให้บริการรถทัวร์เอกชนรายอื่นๆ ก็เผชิญปัญหาผู้โดยสารและรายได้ลดลงด้วยเช่นกัน
จากรายงานของ บขส. ภาพรวมอุตสาหกรรมเดินรถโดยสารทั่วประเทศมีรายได้ลดลงมากกว่า 10%
บางรายขาดทุนต่อเนื่องนานกว่า 3 ปี

จนทำให้เจ้าของรถทัวร์หลายแห่งต้องลดเที่ยววิ่งลง ตามจำนวนผู้โดยสารที่ใช้บริการน้อยลง

แต่.. ท่ามกลางคลื่นมรสุมทางทะเล ฝนฟ้าคะนองที่ไม่เป็นใจ
กลับมีเรือที่ชื่อ นครชัยแอร์ กำลังแล่นผ่านคลื่นไปได้อย่างปลอดภัย

บริษัท นครชัยแอร์ จำกัด
ปี 2560 มีรายได้ 1,694 ล้านบาท กำไร 38 ล้านบาท จำนวนผู้โดยสาร 4.0 ล้านคน
ปี 2561 มีรายได้ 1,739 ล้านบาท กำไร 35 ล้านบาท จำนวนผู้โดยสาร 4.1 ล้านคน
และปี 2562 คาดว่าจะมีรายได้ เติบโตขึ้น 3-5% และผู้โดยสารเพิ่มขึ้น 2% จากปีก่อน

จากผลประกอบการ เห็นได้ว่า นครชัยแอร์สามารถรักษาฐานลูกค้าและรายได้ไว้ได้อย่างมั่นคง
แถมมีการเติบโตขึ้นทีละเล็กทีละน้อย แม้ต้องเจอสมรภูมิรอบทิศ
แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการบริหารงานของนครชัยแอร์

นครชัยแอร์ ก่อตั้งปี พ.ศ. 2529 โดยตระกูลวงศ์เบญจรัตน์
เริ่มแรกให้บริการเส้นทางการเดินรถทัวร์ 2 เส้นคือ กรุงเทพ - ขอนแก่น และกรุงเทพ - อุบลราชธานี

ต่อมาได้ขยายเส้นทางเดินรถเพิ่มอีกหลายแห่ง
จนมีเส้นทางทั้งหมด 39 เส้นทาง ครอบคลุมทุกเส้นทางตลอดภาคเหนือ อีสาน ตะวันออก และภาคกลาง

และล่าสุดเพิ่งเปิดเส้นทาง กรุงเทพฯ - ปากแซง จ.อุบลฯ สำหรับผู้โดยสารที่อยากเดินทางไปประเทศลาว
โดยนครชัยแอร์มีรถโดยสารวิ่งให้บริการทั้งสิ้น 362 คัน

ตัวหมากสำคัญที่ทำให้นครชัยแอร์ขยายกิจการใหญ่โต จนเป็นที่รู้จักระดับประเทศ และปรับตัวอยู่รอดมาได้จนถึงวันนี้คือ วิสัยทัศน์ของคุณเครือวัลย์ วงศ์รักมิตร CEO ของบริษัท

เธอเคยเป็นพนักงานธนาคารกรุงเทพมาก่อนรับช่วงต่อกิจการรถทัวร์ของครอบครัว ที่ตอนนั้นมีรถวิ่งเพียง 20 คัน

ถ้าเทียบกับสายการบินโลว์คอสต์ รถทัวร์สู้ไม่ได้อยู่แล้วในเรื่องระยะเวลาเดินทาง
สิ่งที่พอสู้ได้ คงเป็นเรื่อง ราคาตั๋วที่ถูกกว่า และการสร้างบริการที่ดีเกินราคา

คุณเครือวัลย์ พยายามบริหารนครชัยแอร์โดยควบคุมต้นทุนการเดินรถ และต้นทุนต่างๆ อย่างรัดกุมมากที่สุด
เพื่อให้ผู้โดยสารได้เดินทางด้วยตั๋วราคาถูก

ทั้งนี้ ผู้โดยสารจะไม่มีค่าโหลดสัมภาระ ค่าประกัน และค่าอื่นๆ เพิ่มเติม เหมือนสายการบิน
เพื่อให้ค่าโดยสารโดยรวมทั้งหมดถูกกว่า สายการบินโลว์คอสต์เท่าตัว
แถมมีบริการแจกอาหาร น้ำ ขนมให้แก่ผู้โดยสาร ระหว่างเดินทางด้วย

และเรื่องต่อมาที่เน้นคือ บริการคุณภาพที่ทันสมัย

นครชัยแอร์ต้องการให้พนักงานสุภาพ บริการผู้โดยสารเป็นอย่างดี
บริษัทจึงต้องเน้นพัฒนาพนักงาน
ดูแลพนักงาน ให้โอกาสในหน้าที่การงานและความเป็นอยู่ที่ดี
เพื่อพนักงานจะได้ส่งมอบบริการดีๆ ให้แก่ลูกค้าได้อย่างเต็มที่

นอกจากนี้ บริษัทยังปรับ เพิ่ม และสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ เพื่อให้ลูกค้าประทับใจมากที่สุด ตั้งแต่การซื้อตั๋วโดยสาร

ซึ่งสามารถซื้อตั๋วได้ผ่านทางเว็บไซต์ NCA Booking, แอปพลิเคชัน NCA Mobile, เคาน์เตอร์เซอร์วิส ในร้าน 7-11 ทุกสาขา
รวมถึงจองตั๋วผ่าน LINE / Facebook และ Call Center

โดยสามารถจองล่วงหน้าได้ถึง 365 วัน
เพิ่มความสะดวกให้แก่ลูกค้า ไม่จำเป็นต้องไปซื้อตั๋วที่สถานีเดินรถเอง

เมื่อมาถึงสถานีเดินรถนครชัยแอร์ ก็จะพบสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นที่จอดรถ ห้องน้ำ ห้องอาบน้ำ ร้านสะดวกซื้อ ร้านอาหาร ร้านกาแฟ

และรถโดยสารก็ถูกปรับโฉมใหม่ให้มีความทันสมัย สร้างความเป็นส่วนตัว และนั่งสบายมากขึ้น
มีสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ภายในรถ เช่น ทีวีส่วนตัวระบบ Touch Screen, เก้าอี้นวดไฟฟ้า, หูฟัง, ผ้าห่ม

นครชัยแอร์ยังหารายได้เสริมจากช่องทางอื่นนอกจากค่าโดยสาร ได้แก่
บริการส่งพัสดุด่วนภายใน 24 ชม. ตามเส้นทางที่รถโดยสารนครชัยแอร์วิ่งผ่าน

ให้พื้นที่โฆษณา เช่น ท้ายรถโดยสารนครชัยแอร์, โฆษณาด้านในรถโดยสาร, โฆษณาในนิตยสารนครชัยแอร์และ TV บนรถโดยสารนครชัยแอร์

ให้พื้นที่เช่า เพื่อเปิดร้านค้า, ตั้งวางตู้หยอดเหรียญ, ตู้ขายสินค้าอัตโนมัติ
ขายสินค้าที่ระลึกและให้บริการรถเช่าเหมา

นอกจากนี้ นครชัยแอร์ยังหาพันธมิตร เช่น จับมือกับทาง Rabbit LINE Pay, JOOX Music, กบข. เพื่อร่วมมือกันออกโปรโมชันต่างๆ สร้างสิ่งจูงใจให้คนมาใช้บริการ

คุณเครือวัลย์ ยอมรับว่า ธุรกิจรถทัวร์อยู่ในช่วงขาลง เพราะผู้คนมีทางเลือกในการเดินทางมากขึ้น
มันเป็นเทรนด์ของโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่ดี ที่ทุกคนสามารถเข้าถึงตัวเลือกที่ดีกว่าได้

เราไม่สามารถไปต่อต้านอะไรได้ แต่สิ่งที่เราต้องทำ คือ ต้องรักษามาตรฐานไว้ให้ได้
และต้องปรับตัว หาทางเลือกใหม่ๆ เช่น เส้นทางหรือธุรกิจใหม่เข้ามาเสริม

อย่างไรก็ตาม ความท้าทายใหม่ของนครชัยแอร์ในตอนนี้
คงเป็นเรื่องของราคาน้ำมันที่เพิ่มสูงขึ้นในช่วงปีที่ผ่านมา ซึ่งจะทำให้ต้นทุนการเดินรถเพิ่มขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
อีกทั้งค่าแรง ค่าอาหารที่ให้บริการผู้โดยสารก็ปรับตัวสูงขึ้น

การควบคุมต้นทุน จึงเป็นหัวใจหลักของธุรกิจ ที่นครชัยแอร์ต้องดูแลอย่างใกล้ชิด

และซ้ำเติมด้วยคู่แข่งหน้าใหม่คนสำคัญ ที่หมัดหนักไม่แพ้สายการบินโลว์คอสต์ ก็คือรถไฟความเร็วสูง
รถไฟความเร็วสูง 250 กิโลเมตร ต่อชั่วโมง ที่กำลังจะเกิดขึ้นในอีก 4 ปีข้างหน้า

ซึ่งวิ่งตั้งแต่ บางซื่อ - โคราช มีรัฐบาลเป็นผู้ลงทุน
วิ่งจากสนามบินดอนเมืองถึงสนามบินอู่ตะเภา ที่กลุ่มเอกชนร่วมกันลงทุน
และอาจมีเส้นทางอื่นอีก ที่เปิดให้บริการเพิ่มเติมในอนาคต

โดยบางเส้นทางของรถไฟความเร็วสูง ก็เป็นทางวิ่งทับซ้อนกับรถทัวร์
ซึ่งถ้ามีอัตราค่าบริการไม่แตกต่างกันมาก ก็เป็นไปได้สูงที่ลูกค้าบางส่วนจะหันไปใช้บริการรถไฟความเร็วสูง แทน

กิจการรถทัวร์ในประเทศไทย คงไม่หายสาบสูญไปไหน แม้จะโดนคลื่นซัด ถาโถมเข้ามา
โดยเฉพาะนครชัยแอร์ ที่มีผู้โดยสารต้องการใช้บริการอีกเป็นจำนวนมาก
เพราะว่ารถทัวร์ยังเป็นการเดินทางที่ถูกที่สุดเมื่อเทียบกับตัวเลือกอื่นอยู่

แต่นครชัยแอร์ จะสามารถรักษาจุดยืนที่เป็นอยู่ อย่างเหมือนในอดีตที่ผ่านมาได้หรือไม่ ก็ต้องติดตามกันต่อไป

เรื่องนี้กำลังบอกเราว่า ถึงแม้จะอยู่ในกลุ่มธุรกิจตะวันตกดิน
แต่ถ้ารู้จักปรับตัว ดึงจุดเด่นของเราที่คู่แข่งไม่มี หรือทำได้ไม่ดีเท่าเราออกมาได้

วันหนึ่ง ธุรกิจของเราถึงแม้ไม่ได้เป็นดวงอาทิตย์ แต่ก็อาจกลายเป็นดวงจันทร์ ที่ส่องสว่างสวยงามท่ามกลางความมืดมน..

References
-https://www2.nakhonchaiair.com/view/history
-https://www.prachachat.net/local-economy/news-327954
-https://www.thairath.co.th/news/business/1567110
-http://www.northerndevonnia.org/
-https://www.thebangkokinsight.com/224966/
-https://www.prachachat.net/local-economy/news-131439
-https://www.gqthailand.com/…/how-i-got-my-money-nakornchai-…
-กรมพัฒนาธุรกิจการค้า